maandag 21 november 2011

Ter herdenking: Heinrich von Kleist ─ Epigramme

Op deze dag in het jaar 1811 kwam er een einde aan het leven van de Duitse dichter Heinrich von Kleist (geboren 1777), die al enige tijd met een dringend doodsverlangen te kampen had, maar aanvankelijk niemand kon vinden die dat avontuur samen met hem wilde beleven, totdat hij Henriette Vogel (*1780) leerde kennen, die aan een ongeneeslijke vorm van kanker leed, en derhalve de gedachte aan sterven door eigen toedoen niet van de hand wees. Op 21 november, heden exact twee eeuwen geleden hebben ze hun plan uitgevoerd.


Der Kritiker
"Gottgesandter, sieh da ! Wenn du das bist, so  v e r s c h a f f  dir
    Glauben." ─ Der Narr, der ! Er hört nicht, was ich eben gesagt.


Verwahrung
Scheltet, ich bitte, mich nicht ! Ich machte, beim delphischen Gotte
    Nur die Verse; die Welt nahm ich, ihr wißt's, wie sie steht.


Das Sprachversehen
Was ! Du nimmst sie jetzt nicht, und warst der Dame versprochen?
    Antwort: Lieber, vergib, man verspricht sich ja wohl.


Der Bewunderer des Shakespeare
Narr, du prahlst, ich befriedge dich nicht ! Am Mindervollkommen
    Sich erfreuen, zeigt Geist, nicht am Vortrefflichen, an !


Der unbefugte Kritikus
Ei, welch ein Einfall dir kömmt ! Du richtest die Kunst mir, zu schreiben,
    Ehe du selbst die Kunst, Bester, zu lesen gelernt.
__________
Gedichten van Heinrich von Kleist zijn in bijdragen op deze dag te vinden op diverse van onze zustersites: Drie kleine gedichten op Tempel der Dichtkunst; één groter gedicht, Hymne an die Sonne, op onze Duitstalige zustersite Kulturtempel (2).

maandag 9 mei 2011

Petrus Augustus de Génestet: Ketterij

KETTERIJ

De ketterij, die, zegt men, st─nkt ─
Een woord dat niet welluidend klinkt ! ─
                  Doch ik voor mij,
                  Houd ketterij
Juist voor het zout der maatschappij,

Die, zonder haar, lang waar' ten roof
Van Heerschzucht, Domheid, Bijgeloof.
Slechts, waar ze onzeedlijk wordt, daar is
Ze mij een st─nkende Ergernis !

P.A. de Génestet (1829-1861):

Uit De Dichtwerken (2de druk 1871): Leekedichtjes LIII.

Voor een langer gedicht van dezelfde auteur, met de titel De Humorist, kunt u terecht op onze zustersite Tempel der Dichtkunst.
Een kort gedicht met de titel Humor, van dezelfde poëet is te vinden in een artikel, over het Nederlands als bindmiddel ter communicatie, op de Wijkwebsite van De Paddepoel in Groningen, gepubliceerd op 8 mei.

woensdag 16 februari 2011

Gottfried August Bürger: Gedichten over Kritiek

De Duitse dichter Gottfried August Bürger (1747-1794)  is voor de meeste Nederlanders geen begrip, en als ze hem al kennen, dan is het vanwege zijn boek Baron von Münchhausen uit 1786. Van de vele gedichten die hij publiceerde en die voor een groot deel in één band zijn uitgekomen in 1789, citeren we hier één, die met Kritiek te maken heeft. Zoals vele auteurs, die zelf bij tijd en wijle, hebben niet weinig van hen een op enigerlei wijze — en dat niet alleen n negatieve zin — gespannen relatie onderhouden met  het fenomeen kritiek, ook al hebben ze zelf flink wel eens uitgepakt als het ging om het publiek maken van hun mening. Bürger heeft aan het verschijnsel korte gedichten gewijd, waarvan we hier, in het juiste kader, er tweeaan u voorstellen.
Voor meer gedichten van deze schrijver kunt u terecht op onze zustersite Tempel der Dichtkunst in een bijdrage van 16 februari 2011.

Gottfried August Bürger.Naar de ets uit 1789 van
Ernst Ludwig Riepenhausen (1765-1840).

Kritik betreffend

Verdammt er mein Gedicht mit Recht,
So hilft wahrhaftig kein Vertreten;
Doch urteilt Meister Krittler schlecht,
So ist's wahrhaftig nicht von nöten;
Drum würd ich nie, schlecht oder recht,
Eins vor dem Kritiker vertreten.


An einen Sittenkrittler

Kein Herz gibt dir mehr Stoff zum Sprechen,
Keins zu Kritiken mehr, als meins.
Gern wollt' ich mich an deinen rächen,
O Krittler, hättest du nur eins.

Uit:
Die Ausgabe der Gedichte von 1789.

zaterdag 17 juli 2010

Mannenbillen als enig argument vóór een serie?

Gevarieerd programma
De relatief nieuwe, Nederlandse zender OUT TV — die ik hier en nu, voor de duidelijkheid ten behoeve van de lezers vast wel het predikaat homo-instituut mag geven, al vind ik dat het absoluut geen thema zou mogen zijn — presenteert veel populair vormgegeven programma's en een hoop rimram — doch dat doen alle andere zendgemachtigden met evenveel overtuiging — maar daarnaast ook enkele uitstekende series, zoals Queer as folk, en niet alleen de nieuwe Amerikaans-Canadese reeks (2000-2005), maar ook de inmiddels iets oudere Engelse uit 1999. Dat biedt de kijker, die indertijd niet in de gelegenheid is geweest om op één van de Nederlandse publieke zenders — was het niet de VPRO? — te kijken, alsnog een vergelijking te trekken qua kwaliteit, presentatie en uitwerking. 
Daarvoor is het echter noodzakelijk de programmagegevens van OUT TV heel goed te bestuderen, doch dat moet men bij andere, niet in de reguliere gidsen opgenomen, zenders evenzeer.

Negatieve elementen

Zonder hier nu gedetailleerd op het hele programma van deze zender te willen ingaan — daarvoor zou ik ruim de tijd moeten hebben — vallen vooral de immense slordigheid op waarmee de filmvertalers de gesproken teksten omzetten in wartaal: hier en daar wordt het origineel zoveel geweld aangedaan dat men aan de geestelijke vermogens van de 'vertalers' ernstige twijfel moet aanmelden. Niet zelden komt er het tegendeel te staan van wat degene in beeld zegt, en dat is niet alles, want kennelijk zijn degenen die deze taak van 'omzetten' op zich hebben genomen, niet bekend met het jargon dat in de getoonde 'kringen', respectievelijk sfeer wordt gebruikt.
Een tweede gruwel is het toekennen van een Engelstalige titel aan enkele van oorsprong Duitse reeksen die zijn overgenomen. Deze knieval voor het allesoverheersende Yankendom in de wereld valt strikt af te wijzen. Dat geldt ook voor Yankismen die worden ingezet in plaats van bestaande Nederlandse begrippen.

Armoe is troef

In de serie Dante's Cove, een ranzige soap over als menselijke wezens gepresenteerde lieden in en om een hotel die, vanwege wat 'ongeregeldheden' op een nabije begraafplaats, plotsklaps veranderen in vampiers maar daarbij wel hun menselijke gedaante behouden, zij het dat ze met hun ogen en vingertoppen de meest gruwelijke vernielingen kunnen aanrichten. De manier waarop dat gebeurt, is echter zo overmatig uitvergroot dat het verhaal in het gunstigste geval, alleen op de daarvoor geschikte momenten, op de lachspieren zou kunnen werken, ware het niet dat het al met al zo dilettantisch, en daardoor extreem ongeloofwaardig, is vormgegeven dat de Totale Verveling zich van je meester maakt. Niet in de laatste plaats doordat we dagelijks wel zo hier en daar een vampier in mensengedaante tegenkomen, die zich gewoon gekleed over straat begeeft of ergens binnenshuis ronddoolt. Weliswaar beschikken al dezulken niet over zichtbare vermogens die dood en verderf zaaien, maar zijn ze wel net zo verdorven. En over hun eventuele billen weten we niets.
Van alle in Dante's Cove voorkomende wezens van vlees en bloed is één vrouw in alle opzichten aanvaardbaar, en datzelfde geldt eveneens voor één man. Verder worden de kijkers — als gevolg van de, voornamelijk mannelijke, homoseksuele teneur — getrakteerd op een hele reeks, vooral fraaie, mannenbillen. Daar is niets tegen, niet als eventueel realistisch element, en al evenmin in esthetisch opzicht. Maar als je moet concluderen dat dit warempel het enige aantrekkelijke element van al die afleveringen vormt, blijkt de uitkomst onder de streep vrijwel nihil, want mannenbillen 'van formaat' komen we tegenwoordig in veel meer gewone speelfilms en series ook wel tegen.

Draak met zeven koppen
Alsof dat alles niet erg genoeg is, lopen beeld en geluid in deze reeks — althans in de gedeelten van enkele afleveringen die ik heb bekeken — niet synchroon. Kortom: een draak met zeven koppen.
Kennelijk is die reeks — het zijn er inmiddels zelfs al meer — bedoeld voor al degenen die niets anders zoeken dan platvloers vermaak en die bij voorkeur met een grote boog om kwaliteit heen gaan. Het komt overigens niet uitsluitend bij homo's voor, al zijn er boze tongen die dat nadrukelijk beweren. Kortom, Armoe is troef.
____________
Afbeeldingen

1. Voorzijde dvd-doos met afleveringen van de VS-Canadese versie van Queer as folk.
2. Charlie Hunnam, die in 1999 als negentienjarige acteur de rol van de 15-jarige jongen in de Britse reeks Queer as folk vertolkte.
3. Cassette met dvd's uit de serie Dante's Cove.
4. Cassette van Dante's Cove.

vrijdag 28 mei 2010

Pijnlijke degeneratie in de stiel filmvertalen

Leiderschap
De Franse uitdrukking traduire c'est trahir — vertalen is verraad plegen — is niet uit de lucht komen vallen, maar ooit ontstaan uit verbijstering over wat (een) vertaler(s) heeft (hebben) gemaakt van een tekst die oorspronkelijk toch iets anders inhield dan wat de lezers van de vertaling in kwestie voorgezet hebben gekregen.
De laatste weken heb ik van enkele films kleinere gedeelten gezien en van een goed een half uur durende jolige, van oorsprong Duitse, politieserie, een hele aflevering. Hoewel hetgeen ik als ondertitels te zien kreeg, veelal slechts een zeer geringe afspiegeling bleek te zijn van wat er door de protagonisten werd gezegd, waren er ook enkele Nederlandse teksten zo imbeciel dat ik er niet eens meer om kon meesmuilen. Want wie haalt het in een, zelfs beneveld, brein van het Duitse begrip Leidenschaft dan maar leiderschap te maken? Jawel, degene die, even tussen neus en lip, tijdens een verblijf in andere geestelijke dan wel fysieke sferen, snel nog een film moest vertalen. Veel passie of hartstocht voor die vorm van vertalen, was er in ieder geval niet bij toen de dader niet handelde, doch er slechts een slag naar sloeg, want de eerste vijf letters van Leidenschaft komen overeen met die van het Nederlandse woord leiderschap, en de lettercombinatie scha komt immers ook in beide woorden voor. Ach, en dan kan zo'n woordjesgoochelaar zich toch geen buil vallen door de natte vinger zijn werk te laten doen? Denkt zij of hij kennelijk. Doch de werkelijkheid is gewoon heel anders.

Tied of tired
Als u of ik in een Duitse tekst het begrip in die Wege leiten lezen, weten we toch wel dat dit in het Nederlands iets anders moet worden dan naar de wegen leiden. Doch dat stond onder in beeld. Maar was dat dan het ergste dat de kijkers werd voorgeschoteld? Nee hoor, kort tevoren zei iemand in een filmscène: "My hands are tied." Begint u verdenking te koesteren? Het werd: "Ik ben moe."
Misschien was de man in kwestie in het verhaal wel moe, hetgeen begrijpelijk zou zijn geweest, misschien was de acteur in kwestie wel heel erg moe, want had hij die vervelende scène wellicht 63 moeten overdoen. Maar in het scenario van de film werd de kijker niet vertrouwd gemaakt met dat al dan niet bestaande feit. Voor mijn part had de vertaler er , "Ik kan geen kant op", "Ik zit muurvast", Ik ben aan handen en voeten gebonden" van gemaakt, en misschien was de vertaler we heel moe, hetgeen je kunt begrijpen als het waar mocht wezen wat je zo over de toestand van die mensen hoort: zitten in een minuscuul hokje waar het om te stikken zo benauwd is, de werkdruk veelte hoog is, en waar dan ook nog eens moet worden gewerkt voor een habbekrats.

Misschien spelen dergelijke werkomstandigheden eveneens een rol bij het tot stand komen van het wanproduct waarvan wij het éne na het andere voorgezet krijgen. Misschien is dat de oorsprong van alle ellende en verwisselen de verantwoordelijke n enkelvoud met meervoud en andersom, en zorgen ze er door toevoeging of weglating van een woord voor een honderdtachtig graden verdraaide voorstelling van zaken.

Erger dan BRT-'vertalers'

Al decennia wapperen ons de tenen achter de oorlelletjes als gevolg van de misselijk makende domheid van vooral vertalingen die door 'werkers' van de zuiderburen-zender BRT worden vervaardigd, en die dan toch in de aftiteling worden vermeld. Niet alleen getuigt zulks van een totaal gebrek aan kennis en verantwoordelijkheidsgevoel, het brengt één voordeel met zich mee: de kijker weet wie hij in geval van nood in ieder geval niet moet raadplegen of zelfs meer dan dat, als het om 'vertaalwerk' uit het Engels, Duits of Frans gaat. Of geldt voor hen net als voor de thans nog dwazer lijkende daders van de veelvuldige verkrachting van ons Nederlands, in dienst of opdracht van een of ander vertaalbureau dat kennelijk ook niet helemaal meer bij de tijd is de bewering in één van de gewraakte afleveringen: "Ich bin Schauspieler", hetgeen werd omgezet tot "Ik ben een acteur." Als daar een accent op beide letters E in het woord EEN had gestaan, dan had je het kunnen verdedigen als projectie van het eigen onwezen, aangezien er meer filmvertalers acteur zijn, in de zin van dat zij doen alsof zij vertaler zijn.

zondag 19 juli 2009

Onvindbare objecten uit BBC's programma Flog it!

Sedert 2002
Het programma over antiek en curiosa dat door BBC Two sedert 2002 met grote regelmaat wordt uitgezonden Flog it!, waarin mensen hun spullen ter taxatie kunnen voorleggen om dan direct in aansluiting de vraag voorgelegd te krijgen of, en zo ja waarom, ze hun bezit tijdens een kort daarop te houden veiling willen verkopen, mag zich in een grote populariteit verheugen, en dat is niet geheel onterecht, ook al kleven er enkele zeer negatieve, want uitermate irritante, aspecten aan de vorm — format heet dat tegenwoordig, en helaas eveneens in modern Nederlands — en de presentatie. Dat laatste wordt, sedert het programma bestaat, gedaan door Paul Martin (*1959), expert en ervaringsdeskundige op het gebied van vooral houten meubelen. Over die irritante uiterlijkheden en bijkomende elementen in vooral de meeste aspecten van de presentatie kunnen we het eventueel nog wel eens bij een andere gelegenheid hebben, maar ik wil me nu even concentreren op één van de voorwerpen die als laatste onderdeel werden geveild in een aflevering, die op zondag 19 juli laat in de middag door BBC Two werd herhaald.


Zes knoop-miniaturen
Een relatief jong koppel kwam op één van die taxatiedagen in beeld met een zestal koperen knopen, die bestonden uit muntstukken uit de eerste helft van de negentiende eeuw, welke waren voorzien van een rand met oogje voor het eventueel aan te brengen garen. Alle zes waren beschilderd met hoogwaardige miniaturen. Volgens niet alleen de Flog it!-expert — bij die gelegenheid was dat de presentator zelf — maar een eerdere expertise bood dezelfde conclusie — waren de direct aan het begin van de twintigste eeuw, tussen 1900 en 1910 door een professionele miniatuurschilder van portretjes voorzien.
Paul Martin taxeerde deze zes knopen samen op een bedrag tussen 120 en 160 pond. De opbrengst hadden de eigenaren — die er nauwelijks iets voor hadden betaald in een soort kringloopwinkel — bestemd voor een project in verband met kankerpatiënen. De beiden vonden het dan ook niet nodig om een minimumbedrag (reserve) vast te leggen.

Het kan verkeren
De televisiekijkers worden altijd deelgenoot gemaakt van een kort onderhoud tussen de presentator en de veilingmeester, die wordt geconfronteerd met de taxatie van de expert en daar vervolgens zijn mening eventueel tegenover kan stellen. Bij de zes knopen gebeurde dat. Paul Martin confronteerde de eigenaren met de mededeling dat de man die ze later zou moeten veilen, van mening was dat deze, weliswaar fraaie, knopen te hoog zouden zijn ingeschat en eerder in de categorie van 60-80 pond vielen. Het leek er derhalve even op dat Paul Martin zich te zeer had laten meeslepen door zijn enthousiasme voor het zestal knopen. De veilingmeester opende met een genoteerd bod van 120 pond en na enig heen en weer tussen een paar bieders, ook telefonisch, kwam het bedrag uit op 680 pond.

(On)tevredenheid
Met dat resultaat konden betrokkenen tevreden zijn, niet alleen de veilingmeester — die zijn percentage overigens niet zou innen omdat de opbrengst naar een erkend goed doel zou gaan —, maar tevens de veelal geëxalteerde presentator en niet in de laatste plaats het jonge koppel.
Bij ons heerst echter ontevredenheid. Bij alle informatie over het programma die we via het internet — eerst alleen over Flog it! zelf, en vervolgens als onderdeel van het BBC-Two-schema — op het scherm konden toveren, was echter niets over de geveilde objecten, die ik via het zoek-cartouche heb aangegeven. Zodra ik echter de zoektermen buttons, miniatures, painted buttons et cetera intikte, werden deze beloond met 0 results, simpelweg omdat ik, zodra ik het onderdeel Objects had aangetikt, alleen werd geconfronteerd met enkele door de Flog it!-lui zelf uitgekozen objecten, en, ongewenst, naar het onderdeel Experts werd teruggeleid. Eenmaal het programma binnen het kader van BBC Two opgezocht en aldaar in het cartouche hetzelfde gedaan hebbend, werden er alleen (painted) buttons, minatures en zo voort getoond, die te maken hadden met sport, spel en andere activiteiten, maar niet die, welke met het getoonde programma, namelijk Flog it!, te maken hebben. Het is ons derhalve, helaas, niet vergund u een blik te gunnen op de beschilderde knopen in kwestie. [1]
En precies die klacht doet opgeld ten opzichte van heel veel zoekbegrippen in verband met tal van sites, helaas ook die welke heel dicht bij ons staan.
___________
[1] De BBC houdt er een zeer dwaze manier van informatie aan de pers op na. Jaren geleden tekende ik in op de Info van BBC Prime. Dat betekende iedere dag, zeer vroeg in de ochtend een opsomming van de programma's van de datum in kwestie, opdat je er eventueel nog iets mee kon doen, zij het al niet meer in ochtendbladen, maar wel voor eventuele avondkranten en elektronische media.
Na enige tijd stopte deze info. Dus: wat doe je, als denkend wezen? Je vult het betreffende 'formulier' nogmaals in. Maar dan krijg je de mededeling dat je voor deze service reeds staat genoteerd. Een slimmerik adviseerde mij toen, me dan uit te schrijven en opnieuw in te schrijven. Doch dat bleek evenmin te kunnen.
Meerdere BBC-afdelingen reageren helemaal niet als je eenmaal de betreffende elektronische papieren hebt ingevuld. BBC Four, BBC World, BBC Ouch daarentegen informeren wel adequaat.
De afdeling Antiques, die de meest interessante aspecten voor tal van websites van tevoren zou kunnen verstrekken, is helemaal een pijnlijk lachertje. Hoewel er tal van programma's met antiquiteiten en curiosa door de BBC worden uitgezonden, waarvan sommige dagelijks, zoals Cash in the attic, Flog it, Bargain Hunt en nog zoveel andere, is een warrig persbericht tweemaal per jaar wel heel schandalig weinig aan informatie.
____________
Afbeeldingen
1. Flog it!-logo.
2. Paul Martin, presentator en meester clichéfabrikant van het BBC Two-programma over antiquiteiten en curiosa. Veelal geëxalteerd, somtijds regelrecht hysterisch.

woensdag 24 december 2008

Met elkaar verweven crises in velerlei gedaanten

Bijgestelde prognoses
Hoewel u en ons het ene financieel-economische doemscenario na het andere wordt voorgehouden door experts van verschillende instituten, die allen op zich kenners van 'de markt' zouden moeten zijn, is nu wel gebleken dat al die 'geleerden' het niet eens zijn, en dat op zich is vanzelfsprekend legitiem, zeker indien de diverse kenners van het gebeuren allen — of meerderen van hen — een ander uitgangspunt nemen. Zo werd, direct aan het begin van de kredietcrisis, beweerd dat Nederland, met zijn sterke positie binnen West-Europa, als enige staat in 2009 nog een economische groei van ongeveer één procent zou meemaken. Inmiddels zijn al die prognoses alweer diverse malen bijgesteld of door derden als achterhaald gekwalificeerd.
Ondertussen doen de meeste consumenten of er niets aan de hand is en geven ze het geld in de laatste maand van 2008 wel uit — iets dat ze in het voorafgaande half jaar veel minder hebben gedaan, en daarvoor, vooral in de Duitse Bondsrepubliek, voorzichtig bestraffend zijn toegesproken door politici, die al enige tijd de klacht hadden geuit dat de mensen op hun geld bleven zitten in plaats van het zinvol uit te geven om op die manier eveneens de binnenlandse navraag te consolideren en daarmee enige economische impulsen ten faveure van het maatschappelijk-financiële klimaat te bewerkstelligen.

Kersttoespraken
Maar de talrijke aanvragen om werktijdverkorting in diverse staten van de Europese Unie wijst er toch op dat er werkelijk problemen zijn van niet geringe omvang, welke niet door alle verantwoordelijke politici in de diverse landen op hun juiste waarde worden geschat, althans niet in hun publieke uitspraken. Maar dat er wel degelijk een zware periode op de mensen in het westen afkomt, lijdt geen twijfel. Vooral de toespraken van openbare figuren als de Belgische koning, die in zijn kerstboodschap meldde dat geld niet alles betekent voor een gezegend leven, en dat we in die crisis ook een uitdaging zouden moeten zien die verder reikt dan alleen de eigen vier muren. Hoewel dat op zich een onderdeel van een kerstboodschap van elk jaar zou kunnen zijn, is en blijft deze vorm van attenderen wellicht niet de slechtste, aangezien er in België nog steeds veel monarchisten zijn die menen dat zo'n koning wel zal weten waarover hij het heeft.
Het valt te hopen dat eventuele twijfelaars vooral handelen naar het dringende advies van die opper-Belg.

Waarschuwende bisschoppen
In de Bondsrepubliek Duitsland hebben twee bekende bisschoppen zich uitgesproken tegen de verheerlijking van het geld: als eerste de Berlijnse bisschop Huber, die het fenomeen schraapzucht aan de kaak stelde als de dans om het gouden kalf, verwijzende naar de heilige schrift [1]. Zijn Keulse collega Meisner kwalificeerde het gedrag van (bepaalde) bankiers als schokkend en hij zei dat teveel geld op een rekening ook niet goed is. Hij ging zelfs zo ver om te vertellen hoe groot het saldo van zijn eigen rekening is.
De vraag is echter in welke mate de oogkleppen weer strak getrokken zullen worden als straks 2009 is losgebroken en dan, wellicht sneller en zeker, de nieuwe jobstijdingen en andere onheilsboodschappen de armsten weer zullen treffen. Komen de kerkleiders dan ook in actie om gevolg te geven aan de eigen gedachten en uitspraken om te laten zien dat zij wel degelijk een functie hebben — en ook bereid zijn die waar te nemen — in strijd tegen het verval van maatschappelijke zeden en gebruiken en waarden, en daarvoor eerst even hun eigen preoccupatie met een opperwezen opzij zetten om in de dagelijkse praktijk degenen aan de allerdiepste onderkant van de samenleving daadwerkelijk te steunen.
Het zal niet lang (meer) duren voordat we kunnen vaststellen of hun publiekelijk uitgevente woorden van nu dan ook in de praktijk enige intrinsieke waarde vertegenwoordigen.
__________
[1] De dans om het gouden kalf is te vinden in 'de Boeken des Ouden Verbonds', in het tweede boek van het Pentateuch: Exodus, met name in hoofdstuk 6.